Wynab newydd yn blodeuo



Dwy flynedd yn ôl, bu cryn ffys a ffwdan pan benderfynodd S4C roi’r farwol i un o’i rhaglenni mwyaf poblogaidd. Roedd llinellau ffôn Taro’r Post yn eirias, a’r wasg yn llawn llythyrau blin. Gwelwyd garddwyr yn hogi’u sisyrnau torri rhosod, a fflyd o dractors torri lawnt yn heidio i Barc Tŷ Glas. Efallai ’mod i’n gorliwio braidd, ond heb os, roedd selogion Clwb Garddio wedi gwylltio’n gacwn. Dim mwy o gynghorion garddio wythnosol gan Manon Eames a’r criw, a dim mwy o Gymraeg graenus Gerallt Pennant – un o’n cyflwynwyr mwyaf profiadol sy’n rhy ddieithr o’r hanner o’n sgriniau teledu. Roedd S4C eisiau dechrau efo llechan lân.

Ac wele Byw yn yr Ardd (Cwmni Da), cyfres gylchgrawn sy’n rhoi mwy o bwyslais ar arddio’n ecogyfeillgar a rhyngweithio â’r gwylwyr gartref. Mae Bethan Gwanas wedi penderfynu crwydro gerddi Cymru yn lle’r cyfandiroedd, gan hel syniadau i’w defnyddio adref yn Ffrwd-y-gwyllt. A draw yn Rhosgadfan, mae’r wyneb newydd Russell Owen Jones wrthi’n palu llain lysiau er mwyn byw’r bywyd hunangynhaliol perffaith. Ac yn sicr, roedd ganddo awgrymiadau difyr i fynd i’r afael â’r gwlithod gythrel sy’n gwledda ar y potiau blodau acw - fel gosod plisg wyau o amgylch y planhigion, neu ddenu’r pethau bach sleimllyd i slochian mewn bowlenaid o gwrw. Dyma’r cymeriad mwyaf cŵl fel ciwcymbr organig a welais erioed. Gyda’i arddull dow-dow, mae’n braf cael cyflwynydd newydd sydd heb fod trwy ysgol brofiad bratiog rhaglenni plant a phobl ifanc y sianel. Eitem ddiddorol arall oedd ymweliad Bethan â Gardd Berlysiau’r Bont-faen ym Mro Morgannwg, sy’n pwysleisio rhinweddau ffisig yr oes o’r blaen – chwyn fel dant y llew i drin anhwylderau’r iau, llygad y wennol fel eli’r llygad, a’r hen wermod lwyd i daclo’r meigryn. Ond fel un a gafodd lymaid o de wermod gan wraig fferm yng Ngharmel flynyddoedd yn ôl, roedd y blas chwerw yn ddigon i achosi cur pen i unrhyw un!

Roedd hon fel chwa o awyr iach i’r rhaglenni garddio hynod fanwl hynny sy’n apelio at arddwyr tan gamp yn bennaf. Hoffais y defnydd celfydd o labeli blodau a phlanhigion fel teitl enwau’r cyfranwyr hefyd. Cafodd cyfeiriad y wefan ei adrodd dro ar ôl tro, a chawsom ein hannog gan Bethan i ddarllen ei blogiadur a chyfrannu cynghorion a lluniau o’n gerddi ni. Dim ond gobeithio na fydd yr holl bwyslais ar we-hebu yn ormod o fwgan i ffans traddodiadol Gerallt Pennant.