Buon compleanno Walter*

 

Eithr gwared ni rhag Mike y mecanig

Mae olwyn y pandemig yn dal i droi a ninnau’n dal i fynd i nunlla. Ambell ddiwrnod da, sawl un gwael. Yr amynedd yn pallu a’r diffyg cwsg yn cynyddu. Flin efo’r byd, a flin efo’r wasg a’r cyfryngau Prydeinig am roi blaenoriaeth i saga Harry a Meghan yn lle dwyn llywodraeth lwgr i gyfrif. Dyfarnu contracts PPE hael i ffrindia’ Matt Hancock a chyfradd farwolaethau covid waethaf Ewrop? Tewch, wir. Mae’n well gan hacs Rupert Murdoch a’r English Broadcating Corps ganolbwyntio ar The Crown go iawn, a gwethygu wnaiff pethau gwaeth pan fydd gwasanaeth newyddion 24/7 yr asgell dde eithafol ar yr awyr. Mwynhewch, Great Brexit Public!

Ac alla i ’mond gwylio ein cyfresi sebon Cymraeg ag eiddigedd pur. Dim ond cadw 2 fetr oddi wrth ei gilydd maen nhw’n Glanrafon, ac yn cael piciad i'r pictiwrs hyd yn oed. Mae trigolion Cwmderi yn denu lojars fel chwain ar gi strae ac yn jetsetio i Awstralia a Disneyland neu am ddiwrnod sba yn ’Soswallt. Ond dihangfa ydyn nhw wrth gwrs, a diolch i dduw neu allah amdanynt. Hyd yn oed os ydi cymeriadau fel Aled, Non ag Angharad yn mynd drwy 'mhen i.

Diolch i’r drefn am Walter Presents hefyd. Mae gwasanaeth ar alw, rhad ac am ddim, Channel 4 newydd ddathlu ei bumed pen-blwydd, ac wedi bod yn achubiaeth i mi pan oedd arlwy’r sianeli traddodiadol mor brin â silffoedd Aldi ganol Mawrth 2020. Gwledydd Llychlyn sy'n apelio fwyaf wrth gwrs, ond dw i hefyd wedi cael blas ar berlau cudd o’r weriniaeth Tsiec a Croatia ar hyd y blynyddoedd, ac ambell drioleg o Ffrainc. A dw i’n dal i ddweud y dylai perthynas newydd S4C â’r gwasanaeth weithio ddwy ffordd. Rydyn ni eisoes yn dra-gyfarwydd ag Iris a Willem Y Godinebwr o Amsterdam efo isdeitla’ Cymraeg yn hwyr nos Fercher, ond meddyliwch pa mor wych fyddai gweld bocsets y gorau o Gymru – Alys, Con Passionate, Parch, Pris y Farchnad, Tair Chwaer, Teulu – yn serennu ar All4, gan ychwanegu at goffrau sobor S4C. Os na fydd ambell un wedi dyddio’n drybeilig erbyn hynny wrth gwrs. *Pen-blwydd hapus, Walter.

Ond yn ôl at heddiw, ac ie, y Sgandis sy’n dal i blesio. Mae ail gyfres Rebecka Martinsson: Arctic Murders ymlaen ar hyn o bryd, wedi’i seilio ar nofelau trosedd Åsa Larsson a’i gosod yn Kiruna, dinas fwyaf gogleddol Lapdir Sweden – lle mae’r gaeafau -20C yn hirfaith, a’r haul prin yn machlud ganol haf. Digon i droi unrhyw un yn honco efo gwn neu gyllell, a chadw’r cyn-dwrna o Stockholm yn brysur ym mro ei mebyd pan nad ydi hi’n bachu cariadon gwragedd eraill y dre.

Anhrefn yr yr arctig

 

Yr ail gyfres glodwiw ydi Deliver Us o Ddenmarc (Fred til lands). Hanes criw mewn tref fach ddi-nod, sydd eisiau talu’r pwyth yn ôl i fwli lleol 18 mis ar ôl i fab y doctor gael ei ladd gan bicyp wrth feicio adref o ddathliadau graddio. Ac mae Morten Hee Andersen ar dân fel Mike y mecanig, basdad o foi sy’n tynnu pobl i’w ben bob gafael. O’r dafarn i’r ffatri cywion ieir, mae ei bresenoldeb annifyr yn staenio ardal gyfan. Gyda’r heddwas lleol hyd yn oed yn cachu brics, daw criw o rieni at ei gilydd i gael gwared ar Mike unwaith ac am byth – gyda’r holl boen meddwl moesol ynghlwm wrth hynny. Does 'na fawr o glamour Borgen yn fama, na chartrefi chwaethus wedi’u dodrefnu gan Illums Bolighus – yn hytrach, aelwydydd dosbarth gweithiol llawn straen, galar, cariad coll neu briodasau di-serch. Os ’da chi isio laffs arwynebol yng nghanol y pla, gwyliwch Saturday Night Takeaway efo'r ddau na o Gastell Gwrych. Ond os am bwerdy actio a gwaith camera crefftus, tensiwn bob gafael a phortread o ragfarnau cudd pob cymuned glos, ewch amdani.

 

 

 

Yn y cyfamser, mae'r aruchel Unforgotten yn ôl am y pedwerydd tro ar ITV, wrth i DCI Cassie Stuart (Nicola Walker) ddiawlio-ddychwelyd o absenoldeb salwch i sicrhau pensiwn llawn a chydweithio eto â DI Sunny Khan (Sanjeev Bhaskar). Y tro hwn, achos iasol o gorff heb ben a ganfuwyd mewn hen oergell yn ne Llundain sy'n hoelio'r sylw. Yn raddol, down i wybod taw corff dyn aeth ar goll ym mis Mawrth 1990 ydi o. A dyma'r ditectifs, fel ni'r gwylwyr, yn gorfod hel y darnau jig-sos at ei gilydd gyda chymeriadau ar wasgar o Ardal y Llynnoedd i Gaergrawnt, Stockwell, Llundain i Rochester, Caint. Do, fe darfwyd ar waith ffilmio'r gaeaf diwethaf oherwydd y pandemig, cyn i'r cast ailafael ynddi pan laciodd pethau rhywfaint yn haf 2020 - sy'n esbonio'r brigau noeth ac yna coed llawn dail yn yr olygfa nesaf. 

Ond sdim ots am hynny. Mi wenais fel giât pan ddychwelodd yr arwyddgan drist am 9 nos Lun. "All we do is hide away..."

 

Mewn angof ni chant fod @ ITV

Yna, trowch at Netflix i chwerthin efo Rita, drama-gomedi Ddaneg am fam sengl o athrawes sy’n smocio fel stemar ac wrthi fel cwningan efo’r prifathro neu ambell riant. Gyda thri o blant ei hun, fawr o groeso i'w chyn-wr na'i mam angof ei hun, lot o godi dau fys ar yr awdurdodau a chwtsh i ddisgyblion dan anfantais, mae'r penodau hanner awr yn siwr o godi calon cyn noswylio. Rydan ni ar ei hol hi braidd, achos mae'r chweched gyfres ar fin ymddangos adra' yn Nenmarc.

 

 

 

Awn i Fflandrys

Sgin i ddim clem o le ddoth y nonsens fod Gwlad Belg yn ddiflas. Rhyw Ewroamheuwr o Sais, siŵr o fod. Mae’n debyg i’r diweddar gomedïwr Bob Monkhouse ddweud unwaith, “I went to Belgium once. It was closed”.

Wel, mi ges i benwythnos hir cofiadwy iawn yno un hydref rhyw bum mlynedd yn ôl. Bws o Gaerdydd i London Victoria, tiwb i St Pancras ac Eurostar chwim i Frwsel heibio Lille. Yn Bruges, neu Brugge yng ngorllewin Fflandrys oedd ein gwesty, ar lan rhyw gamlas efo pentai bocs siocled o boptu iddi, a dal trên i Ieper am y dydd i ymweld â Phorth Menin a gorweddfan Hedd Wyn. Fe wnaethon ni lwyddo i wasgu pnawn sydyn ym Mrwsel ei hun hefyd – ei sgwâr ’sblennydd a phencadlys anodd-ei-ffeindio yr UE. Mae ymweliadau pellach â dinasoedd Antwerpen a Gent ar y gweill, pan fydd cyfyngiadau’r bali presennol yn caniatau.

A chyd-ddigwyddiad hapus ydi mai cyfres ddrama Fflemeg ydi un o’m hoff bocset ar hyn o bryd. Mae De Twaalf (‘The Twelve’ ar wasanaeth ardderchog Walter Presents/ All4, ac enillydd categori 'Sgript Ffilm Orau' gwobrau Cannes 2019) wedi ’machu i’n llwyr dros y nosweithiau diweddar, fel dihangfa perffaith i felan y newyddion dyddiol a’r “sbeshals” Dolig symol. 

Drama deg rhan am ddeuddeg aelod ‘cyffredin’ o’r rheithgor yn achos Fri Palmers (Maaike Cafmeyer), prifathrawes uchel ei pharch sydd yn y doc dan amheuaeth o lofruddio ddwywaith – ei merch fach a drywanwyd i farwolaeth â darn o wydr, a’i ffrind gorau a dagwyd mewn cae o eira 19 mlynedd ynghynt ar droad y mileniwm newydd. Ac mae straeon cefndir cymhleth aelodau’r rheithgor lawn mor gyfareddol â drama ddomestig dymhestlog Fri druan â’i chyn ŵr Stefaan de Munck (dw i wrth fy modd efo sain a sillafiad yr iaith), pob un â chyfrinachau a phwysau’r byd ar eu sgwyddau cyn hyd oed meddwl am neud diwrnod o waith yn y llys. Wedi’i ffilmio’n gelfydd, mae’r perfformiadau byw a’r tensiwn yn datblygu dow-dow ac weithiau’n atgoffa rhywun o’n 35 Awr ni heb giamocs Taz a Val (Iestyn Arwel a Gillian Elisa). Ac fel arfer, mae yna arwyddgan hudolus sy’n braenaru’r tir ar gyfer drama steilus iawn iawn. Pam mae’r Ewropeaid gymaint gwell na ni am gyfansoddi, ymhlith sawl peth arall ar hyn o bryd?

 

Copenhagen calling

 

Mae ciwed I’m a Celebrity yn heidio hyd yr A55, gan dorri rheola teithio Lloegr, a hacs Llundain yn prysur hogi eu jôcs defaid wrth i Ant a Dec fireinio eu hacen Gavin & Stacey. Ond dw i’n denig i Ddenmarc. Yn fy mhen, hynny yw, cyn i’r heddlu daro’r drws. Unrhyw esgus i ymgolli mewn nofel neu gyfres wedi’i gosod yn fy hoff ran o’r byd, a dw i yno. Wedi wythnosau o’r Montalbano arwynebol ond gwledd Siciliaidd i’r llygaid, dychwelodd BBC Four at ei gwreiddiau Llychlynnaidd ar nosweithiau Sadwrn gyda DNA. Gyda diolch i Fiona ’Pesda am yr argymhelliad, achos welais i’r un hys-bys ymlaen llaw.

Ymchwiliad i blentyn bach a gipiwyd o’r kindergarten yn swbwrbia København sy’n sbarduno popeth, a’r Politi lleol yn mynnu taw’r tad sy’n geisiwr lloches, ydi’r drwg yn y caws. Ond mae Rolf Larsen (Anders W. Berthelsen), tad a ditectif uchel ei barch, yn amau fel arall ac yn dal fferi i wlad Pwyl wrth i gliwiau newydd ddod i’r fei – gyda chanlyniadau trychinebus iddo fo a’i wraig. Ro’n i’n gwybod nad syniad da oedd mynd â’r fechan...

O hynny mlaen, ’da ni’n neidio o Ddenmarc i Wlad Pwyl a Ffrainc ac yn ôl, mewn drama sy’n plethu merch ifanc feichiog a lleianod anghynnes, masnachwyr pobl, clinig ffrwythloni a ditectif soffistigedig o Baris (Charlotte Rampling, gynt o Broadchurch). Os ydi’r ddwy bennod gyntaf yn ymddangos ar wasgar braidd, gyda lot o is-blotiau digyswllt, daliwch ati achos Torleif Hoppe, crëwr Forbrydelsen (The Killing), sydd wrth y llyw. Does na’m eira eto, ond cewch ddigonedd o awyr lwyd, isdeitlau, sgarffiau syml o chwaethus ac arwyddgan atmosfferig i’ch cadw’n ddiddig.

Cyn noswylio, mi ddarllena i bennod neu bump o nofel awdur The Killing (obsesd, moi?). Mae The Chestnut Man Søren Sveistrup eto wedi’i gosod yng Nghopenhagen hydrefol, a llofrudd cyfresol sy’n gadael ei stamp gwaedlyd trwy blannu ffiguryn castan ger cyrff merched ar hyd a lled y ddinas – gan beri penbleth i’r ditectifs anghymarus, y fam sengl Naia Thulin o Major Crimes a Mark Hess sydd wedi cael cic owt o Europol. I ategu’r dirgelwch, mae pob ffiguryn castan yn cynnwys olion bysedd hogan 12 oed a ddiflannodd flwyddyn ynghynt, ac sy’n digwydd bod yn ferch i Weinidog Cyfiawnder Llywodraeth Denmarc. Swnio fel cyfres deledu ddelfrydol, meddech chi, ac yn wir, mae Netflix wrthi’n ffilmio rŵan hyn.

A gyda’r sianel fawr honno ag un DR Danmark yn atgyfodi Borgen ar gyfer 2022, mi fydda i’n dal i danysgrifio am sbel go lew eto.

Politigården - pencadlys cyfarwydd yr heddlu, Copenhagen

 

Dwy bennod sy'n weddill, a dw i eisoes wedi ffeindio'r gyfres dditectif nesa i 'nghadw'n hapus trwy Dachwedd Noir, diolch i Walter Presents. Ysblander Lac d'Annecy yn yr Alpau ydi lleoliad Fear by the Lake, yr olaf o'r trioleg Ffrengig am y gŵr a'r gwraig o dditectif Lise a Clovis (Julie De Bona a Lannick Gautry), wrth i ddiflaniad merch ysgol leol a phandemig posib - gwres uchel, peswch, gwaedlif angheuol - godi braw. Yn 2019 y cafodd hon ei ffilmio, ond mae'n swnio'n boenus o berthnasol i'n hargyfwng byd-eang ni heddiw. Efallai y bydd yn wylio anodd os nad amhosib i lawer, yn ddarllediad anghyfrifol o ansensitif hyd yn oed. Ond dw i am roi cynnig arni ar sail llwyddiant y gyfres flaenorol yn arbennig. 

Allons-y!