Dewch i'r America

 

Dw i di penderfynu cael hoe fach. Seibiant o newyddion teledu a Twitter am sbel. Iawn, mi ddefnyddiai’r cyfrwng bob hyn a hyn i hybu gwaith sgwennu. Pwy arall wneith, wedi'r cwbl?

OK, mi glywa’ i benawdau’r Post Cyntaf efo larwm ben bore, ond dyna ni. Achos mae hyd yn oed Radio Cymru wedi bod yn cyfeirio’n ddi-baid at DDRYSWCH honedig rheolau eitemau diangenrhaid ein huwchfarchnadoedd, gan ategu CONFUSION y wasg a’r cyfryngau Seisnig sgrechlyd. Prin pythefnos ydi’r clo clec ’ma. Ond mae pobl fel Andrew RT Davies AS, Davina McblydiCall a Disgusted of Llandudno wedi cael sterics o fethu prynu nics a socs neu degell newydd sbon yn Tesgo Extra.

Rhwng hynny, a holl wenwyn y cyfryngau cymdeithasol, fe ges i wir lond bol. Felly, dyma benderfynu dianc i fyd nofelau a natur, wrth i gyfresi fel Hydref Gwyllt Iolo ar S4C ac Autumnwatch BBC Two helpu rhywun i ymlacio o flaen tanllwyth o dân wrth iddi stido bwrw y tu allan. Bu bron iawn i mi ddychwelyd at Twitter er mwyn rhuo a rhefru am y ffaith fod Chris Packham a map Autumnwatch yn ailadrodd “Mid Wales” i nodi'r Ganolfan Dechnoleg Amgen, yn lle Machynlleth. Ond na. Mi sadiais, cyfri i ddeg, ac ymlacio gyda golygfeydd o fforestydd euraidd a lluniau CCTV o forloi newyddanedig dwyrain yr Alban a ffwlbartiaid Powys (sori, MACHYNLLETH) yn sglaffio paced o custard creams.

Hydref enwog America - The Fall yn Connecticut

 

Ddylwn i ddim cymryd gormod o sylw ar ymgyrch etholiadol 'Merica chwaith, er lles fy mhwysau gwaed. Ond ar fy ngwaethaf, mae gen i ddiddordeb o bell, felly roedd Trump, America a Ni yn apelio. Atyniad arall oedd y ffaith nad gohebydd Cymraeg y Gorfforaeth Ddarlledu Brydeinig (â phob parch) yn gwisgo’r pabi coch hanfodol y cyfryngau’r adeg hon o’r flwyddyn, a'n harweiniodd drwy un o wledydd mwyaf cynhennus y byd gorllewinol heddiw - ond dau o Gymry alltud Gwlad Yncl Sam. Dau agos-atoch, cyffredin, yn herian ei gilydd wrth ein tywys o dalaith i dalaith, o’r ddinas i’r wlad, o adain chwith i’r dde, i ganfod beth gythgam sy’n digwydd yno. Y ddau ydi’r newyddiadurwraig a’r cyn bêl-droedwraig Maxine Hughes o’r brifddinas a’r hyfforddwr pêl-droed (neu “soccer”) Jason Edwards o Pittsburg, y naill o Gonwy a’r llall o Gaerwen. A’r ddau’n ymgnawdoliad o’r freuddwyd Americanaidd wrth fwynhau barbeciw gyda’u teuluoedd mewn gardd fawr braf yn swbwrbia DC, yn siarad Cymraeg gyda’u plant, a theithio o le i le mewn pickup mwy na’n fflat i’n Gaerdydd.

Mae ganddyn nhw bodlediad difyr hefyd - https://hollt.fireside.fm/1

 

Buasai rhaglen debyg 20-30 mlynedd yn ôl (dan law Dewi Llwyd mwy na thebyg) wedi holi a stilio aelodau o gapeli a chymdeithasau Cymraeg y Stêts (cofio’r Parchedig Ddr IDE Thomas Los Angeles ers talwm?). Ond roedd yr ymweliad hwn yn chwa o awyr iach llai traddodiadol. Do, fe glywson ni gan frodor o Gapel Curig sy'n rhedeg bar hipsteraidd yn Hollywood, a dyn busnes o Fae Colwyn sy'n byw mewn plasty o'r enw “Tŷ Gwyn” ym Miami, ond hefyd Americanwyr Saesneg a Sbaenaidd eu hiaith o boptu’r sbectrwm gwleidyddol. Holwyd criw o Weriniaethwyr brwd dros gynnau yn nhalaith wledig Idaho, cyn dreifio drws nesaf i dalaith Oregon llawn protestwyr tanbaid (Democratiaid dw i'n amau) dros ymgyrch #BLM yn ninas Portland. Diddorol oedd gweld ymateb Jason fel Cymro-Americanwr du, a deimlai’r un mor anghyfforddus yn y ddau le’n berwi o densiwn. Bu bron iddo gael ei hun yn y cach yn Coeur d'Alene, wrth i un o’r reifflwyr ei glywed yn deud “nytars” dan ei wynt. 

Draw yng nghefn gwlad Califfornia wedyn, ardal maint Cymru sy’n dal i ddioddef tanau gwyllt dinistriol, tagais ar fy mhaned wrth i gwpl o amaethwyr oedrannus yn wfftio newid hinsawdd. Adleisio mantra’r arlywydd oedden nhw, gan ddweud bod y dalaith wastad wedi profi tymheredd o 100 gradd a mwy, ac mai’r amgylcheddwyr oedd ar fai am beidio â’u gadael i glirio hen brysglwyni ar hyd y blynyddoedd. Mi fuaswn i wedi hoffi clywed Maxine neu Jason yn herio eu honiadau, â’r aer yn drwch o fwg diweddar. Y cyfan yn atgoffa rhywun o ymrwymiad cibddall ffarmwrs Môn i Brexit a’u haelod seneddol Torïaidd o Kensington.

Roedd hi’n wibdaith mor ddifyr ac amrywiol, dan fwgwd yn bennaf, nes bod digon o ddeunydd i greu rhaglen arall yn arwain at ddydd Mawrth tyngedfennol y trydydd o Dachwedd.

Ai Trymp fydd yn tweetio'i fuddugoliaeth? Fydd Biden yn ben? Amser a ddengys...

 

*Trump, America a Ni (S4C a BBC iPlayer) Cynhyrchiad HeeHaw ar gyfer S4C

San Diego 'sblennydd o Sbaenaidd - drws nesaf i'r Wal felltith

Pobol od ar y naw

Os ydych chi wedi cael hen ddiflasu ar ddilyw di-baid fis Tachwedd, beiwch Dafisiaid Treffynnon! Does ganddyn nhw ddim iot o ddiddordeb mewn achub y blaned, na chyfrannu at darged Llywodraeth y Cynulliad o ailgylchu 70% o holl wastraff y wlad erbyn 2025. Nhw yw unig deulu’r stryd sy’n rhy ddiog i ddidoli, ac yn taflu popeth i’r bin du. Ond bwriad rhaglen realaeth ddiweddaraf BBC Cymru-Wales yw newid eu hagwedd a’u hymddygiad yn Changing Lives: Going Green (bob nos Lun) trwy eu hanfon i bentref ecogyfeillgar yn ardal Llanfyllin - neu “Extreme Green Community”, chwadal y rhaglen. Cyfle felly i ffeirio’u dau gar am feics, yr Xbox am sesiynau ioga, a bwydydd pecyn o bendraw’r byd am gynnyrch organig lleol. A sôn am sioc i’r system, wrth Tim, Gaynor a’u dau o blant gyrraedd eu cartref newydd ac i foethusrwydd yr iwrt, rhyw fath o babell Fongolaidd. Ond toedd hynny’n ddim o gymharu â’r braw o weld y cyfleusterau en-suite arbennig, sef can dŵr dros dwb sinc. Er hynny, roedd y tad wedi cael rhywfath o dröedigaeth erbyn diwedd y rhaglen, ac yn canmol eu ffordd syml o fyw heb orfod poeni am oriau gwaith hir a’r biliau beunyddiol. Cawn weld a fydd yn teimlo’r un fath wedi pythefnos o wagio’r tŷ bach yng ngwaelod yr iwrt.

Mae’n rhaglen debyg iawn i lu o gyfresi ‘gwyrdd’ S4C, yn enwedig Cwm Glo Cwm Gwyrdd - ac roedd y teitlau agoriadol yn gopi uniongyrchol bron o’r cyfresi Cymraeg. Ond lle’r oedd Iolo Williams yn tra-arglwyddiaethu ar honno, mae’r gyfres Saesneg yn gadael i’r teulu adrodd yr hanes. Yn anffodus, mae’r gyfres yn porthi’r ddelwedd ystrydebol o’r gwyrddion fel pobl ddŵad, od ar y naw. Cafwyd cyfweliadau gydag Albanwr o wehyddwr a merch ifanc a ffodd o straen bywyd Llundain. Ac roedd Steve Jones, arweinydd y gymuned ecogyfeillgar, yn llawn rwtsh ystrydebol gyda’i “sustainability” a’i “non-consumerism options”. Un eironi bach difyr oedd bod Steve Jones yn gyrru hen gronc o Range Rover sy’n siŵr o lygru mwynder Maldwyn. Gyda llaw, pob clod i’r cynhyrchwyr am gofio am gynulleidfaoedd y gogledd-ddwyrain, a dewis teulu o’r parthau anghofiedig hynny yn lle dibynnu ar gymeriadau Caerdydd a’r cymoedd bob tro.

Sôn am ailgylchu, mae Hywel Llywelyn yng nghanol affêr diweddaraf Cwmderi eto, er bod yr hen gi’n ddieuog y tro hwn. Er gwaethaf dagrau diddiwedd Ffion, mae’n anodd cydymdeimlo â’r athrawes gwynfanus a Cai Rossiter - cwpl lleiaf hoffus Pobol y Cwm. Maen nhw’n haeddu’i gilydd, ys gwedodd Anti Marian!

Iechyd da

Mae’n affwysol o anodd cadw’n heini yn ein hoes eisteddog ni. Mae’r prydau popdy ping mor beryglus o gyfleus ar ôl diwrnod hir o waith, a’r car yn llawer brafiach na cherdded ar noson wlyb a thywyll i’r siop gornel. A hyd yn oed pan fo rhywun yn chwysu chwartiau i losgi’r bloneg, mae yna demtasiwn o bob cwr. Mae arogleuon a goleuadau neon tri bwyty sothach yn sgrechian am fy sylw wrth i mi adael y gampfa leol. Damia nhw. A rhwng lefelau gordewdra, smygu a merched beichiog yn eu harddegau, 'da ni’r Cymry’n bencampwyr byd! Yn ôl adroddiad diweddar ar lefelau gordewdra’r DU, mae 4 o’r 5 ardal waethaf yn hen gymoedd difreintiedig y de. Beth yw’r ateb felly? Strategaeth iechyd genedlaethol hirwyntog arall gan ein Gweinidog Iechyd sy'n ddynes ddigon nobl ei hun a dweud y lleiaf? Naci siŵr iawn. Yr ateb ydi IOLO WILLIAMS, gwaredwr popeth iach ac ecogyfeillgar ar S4C. Y tro hwn, mae’r cyflwynydd brwdfrydig o Faldwyn yn ceisio annog tri theulu i newid eu ffyrdd afiach o fyw yn Cwm Sâl Cwm Iach (Green Bay).

Bob wythnos, mae’r criw o Dreorci, Glyn-nedd a Phen-y-graig yn cyflawni tasgau gwahanol i ennill gwobrau. Ac er gwaetha’r hysbyseb amlwg i’r Asiantaeth Safonau Bwyd, a sgript slafaidd o’r Saesneg (“dal un o’r teuluoedd allan”), mae digonedd o hwyl i’w gael. Her yr wythnos hon yw coginio fersiynau iachach o hoff brydau’r tri theulu - cibabs a korma cyw iâr - gyda chymorth Alun Williams a’r cogydd Anthony Stwffio Evans, cyn gorffen gyda ras droli bwydydd iach mewn archfarchnad leol. Buasai’n well gen i gael mwy o hanes y teuluoedd eu hunain, gan fod y plant yn ddigon o gymeriadau i gynnal rhaglen gyfan heb help Iolo Williams. Mwy o’r cyfranwyr a llai o’r cyflwynydd, felly, yn enwedig golygfeydd dibwys braidd ohono’n dysgu syrffio ym Mae Abertawe. Unrhyw esgus i’w roi mewn siwt nofio ar gyfer y lêdis ac ambell fachan.

Draw ar y BBC, mae cyfres ddrama newydd wedi’i gosod mewn ysbyty - eto fyth! Yr unig wahaniaeth yw bod Crash (8.30 nos Fercher) yn gynnyrch BBC Wales, ac yn dilyn meddygon newydd raddedig â phwysau’r NHS ar eu ’sgwyddau ifanc. Gyda chymysgedd o wynebau newydd a’r hen stejars profiadol fel Nia Roberts a Mark Lewis Jones (fel y diawl drwg arferol sy'n hel merched), mae’n llifo’n dda ac yn edrych yn dda. Dim byd syfrdanol o wych, ond iawn i ladd amser am hanner awr facb bob wythnos. Ond pam, o pam, cael gwared ar un o’r cymeriadau gorau ar ddiwedd y bennod waedlyd gyntaf?

Crash and burn? Cath (Kezia Burrows), Ameer (Simon Rivers), Rhian (Elin Philips), y diweddar Rob (Gareth Pam fi Duw? Jewell) a Simon (Gareth Caerdydd Milton).