Pa newydd?

 

 

Mae’r BiBiSî yng Nghymru wedi symud tŷ. Rhag ofn nad ydych chi wedi clywed. Ar ôl 41 mlynedd o ddarlledu o wyrddni CF5, maen nhw wedi codi pac ac ymgartrefu mewn swyddfa newydd £120 miliwn o bunnau yn jyngl concrid y Sgwâr Canolog, rhwng y brif orsaf drenau a Stadiwm y Mileniwm (dwi’n gwrthod defnyddio’r hen air Pî ’na). Yn anffodus, fydd hen bencadlys Llandaf ddim mor wyrdd â hynny yn y dyfodol, gan fod cwmni Taylor Wimpey yn bwriadu codi hyd at 400 o dai yno gan ychwanegu at dagfeydd difrifol Heol Llantrisant. Neis.

Ffrwyth llafur £120m cwmni Foster + Partners

Ond yn ôl at y cartra' newydd. Mae criw Radio Cymru eisoes wedi gwneud eu nyth yno, ond yr wythnos hon oedd y tro cyntaf i’r stiwdios newyddion teledu gael eu cyflwyno i wylwyr S4C a BBC One Wales. Mae’r naill eisoes yn edrych yn slic iawn, gyda rhyw wawr biws, cefndir panoramig y bur hoff Fae, arwyddgan a theitlau agoriadol newydd sbon yn chwarae ar batrwm to twmffat unigryw’r Senedd. Ategiad newydd arall ydi’r bwletin tywydd sy’n rhan o’r pecyn Newyddion bellach, gyda Megan yn cyflwyno storm yr hydref o flaen map sinematig o Walia. Rhaglen newyddion cenedlaethol o’r iawn ryw felly. Gwych, yn enwedig pan mae cymaint mwy ohonom yn troi at Bethan Rhys Roberts a’r criw am y manylion covidus diweddaraf i weld pa sir arall sydd ar gau. Ar gau i’r trigolion lleol, hynny yw, nid twristiaid o Bolton.

Mae’n wasanaeth anhepgor, a minnau’n fwy tebygol o wylio’r slot hann’di saith na’r un naw blaenorol. Ddechrau’r gwanwyn, a’r pandemig newydd yn dechrau codi braw, mi froliodd S4C fod 21% yn fwy ohonom yn troi at y ddarpariaeth newyddion nosweithiol yn y Gymraeg.

Cymharwch hyn â Wales Today. Ydy, mae’r swyddfa wedi cael estyniad, a Behnaz a Derek Tywydd wedi cael sgriniau newydd sbon ond mae’r un hen arwyddgan, y graffics a’r logo yn dal yno, heb sôn am y lliw coch Corfforaethol. Yn y bôn, naws newyddion rhanbarthol Saesneg a geir, yn ymestyn o BBC Look East ar gyfer Norfolk a’r cylch, i BBC Newsline Gogledd Iwerddon. Mewn undeb Prydeinig, mae nerth. Ychydig iawn o staff sydd i'w gweld yn y cefndir hefyd. Naill ai maen nhw'n dal i weithio adra, yn unol â chanllawiau'r pen bandit Drakeford, neu'n ciwio am fechdan figan i ginio yn Prets ar y llawr gwaelod.

Rhwng y ffaith fod cyflwynwyr fel Nick Servini yn mynnu pwysleisio'r “North Wales” hyn a’r “South Wales” arall, ac felly’n arddel y ffordd Lundeinig o adrodd am ein gwlad (Wales, the Welsh Government, students in Wales, Welsh patients etc, rhag ofn inni feddwl mai Pwyliaid da ni) yn union fel y Gweinidog Addysg Gething yn ei ddatganiadau i'r wasg, a sawl gohebydd dŵad yn mwrdro ein henwau lleoedd (Abba-dare, Runda Cinon Tarfff), a dyna chi reswm arall dros osgoi gwylio’r bwletinau Saesneg o CF10.

 

On'd oedden nhw'n ddyddie da?

Mae ’na berl o ffilm gartref o’r pumdegau yn ein teulu ni. Ffilm o mam a’i chwiorydd yng ngharnifal Bryn Pydew ger Llandudno. Ynddi, mae’r haul yn tywynnu fel hafau hirfelyn tesog ers talwm, a genod Ty’n y Bryn yn cadw reiat yn eu ffrogiau tywysogesau bach. Byddai’n destun perffaith i brosiect diweddara’r bardd a’r cyflwynydd Ifor ap Glyn, Popeth ar Ffilm (Cwmni Da) i ddangos y newid a fu - o bentref gwledig a Chymraeg i gynefin cymudwyr Swydd Gaer a phobl ddŵad y Costa Geriatrica.

Mae’n syniad diddorol, gydag Ifor ap Glyn yn dangos ffilm archif o ardal arbennig bob wythnos, ac yn mynd ati i greu ffilm fer newydd gyda chenhedlaeth newydd. A does dim prinder deunyddiau, gyda rhyw 10,000 o dapiau dan ofal Archif Ffilm a Sain Cymru yn y Llyfrgell Genedlaethol.

Ardal wledig Ceredigion, oedd dan sylw’r rhaglen gyntaf, a ffilm o’r Farmers’ Education Centre, Felinfach yn y 1950au. Ffilm hynod odidog ac anwleidyddol gywir lle’r oedd bechgyn siwtiog yn trwsio Fordsons a Ffyrgis Bach a’r merched ifanc yn pobi am y gorau yng ngheginau’r coleg. Roedd yr hen genhedlaeth yn gwenu’n hiraethus braf o weld y ffilm heddiw, a chriw’r Clwb Ffermwyr Ifanc yn chwerthin am ben swyddogaethau hen ffasiwn yr oes ddu a gwyn. Felly, dyma benderfynu fynd ati i wyrdroi’r ddelwedd yn llwyr a dangos cefn gwlad 2009 – gydag Eifiona Davies yn frwd dros y diwydiant, ac yn helpu i odro’r da a bwydo’r moch ar y fferm deuluol, ac Emyr Evans yn actor sebon rhan-amser. Bechod mai dim ond cipolwg yn unig a gawsom o’r bwrlwm diwylliannol hyn, o griw opera sebon ‘Bontlwyd’ ar Radio Ceredigion i gystadleuaeth panto’r Ffermwyr Ifanc. A bechod na welsom fwy o’r ffilm orffenedig – holl bwrpas y rhaglen am wn i.

Mae rhaglenni’r dyfodol yn swnio’n tipyn fwy addawol - yn enwedig ffilm o ardal Senghennydd, Caerffili, sy’n adrodd hanes adfywiad a gobaith newydd i’r Gymraeg ar ôl colli tir a chymaint o fywydau yn nhrychineb glofaol 1913.

Gyda llaw, fe allai Ifor ap Glyn atgyfodi Popeth yn Gymraeg eto, a chanolbwyntio ar Lord Dafydd Êl a Chomisiwn y Cynulliad Mici Mows felltith sy'n mynnu eu bod uwchlaw deddf iaith y wlad...

Ond mae peryg fod S4C yn ymddiddori gormod yn yr archifau, wrth ddarlledu’r Awr Aur bob noson o’r wythnos rhwng 6 a 7pm? Yn ôl y broliant i’r wasg, mae’n cynnig cyfle inni “fwynhau detholiad o glasuron o archif gyfoethog S4C”. Neu ‘Awr Ailddarlledu Rhad’ i chi a fi. Beth fydd hi felly, wylwyr? Lucy Owen yn hel straeon heddiw ar Wales Today, neu Lyn Ebenezer yn Hel Straeon tua 1986?