Cometh the Awr

Sorry Vera and Les Mis. There’s a spanking brand new exciting Welsh language kid on the block to occupy our Sunday nights. Set in a bland courtroom and an eerie hotel in Bridgend County, 35 Awr (35 Hours, 8x60’, S4C) works its way back following the trials (boom! boom!) and tribulations of a jury thrown together to decide the fate of a troubled young man accused of killing his neighbour. Personally, the case itself plays second fiddle to the delicious mixture of members of the jury - an OCD librarian, randy accountant,  scarily silent fireman, gay travel agent, a student with a fuck y’all attitude - who wouldn’t normally look twice at each other, but who are forced to cooperate in Her Maj’s name. Here’s hoping that the wonderfully blunt Val (Gillian Elisa) Taz (Iestyn Arwel) and Moira (the evergreen Christine Pritchard) get their own spin-off show. Fflur Dafydd’s dialogue is utterly believable, flows like the Taff after a storm, and peppered with knowingly cultural references and jokes (Glan-llyn! Dodoma!) that only Cymry Cymraeg would appreciate. A rare series that isn’t constrained by the recent de rigueur in Anglo-Welsh collaboration, where English scripts are translated into Welsh and therefore more awkward and less natural to native speakers. But more about that in the future.

The beauty of 35 Awr is its format. We open with a body and rewind our way with the ticking clock to the dirty bloody deed, weaving our way through a myriad murderers-elect. This is the fourth instalment of the hugely original and popular series, with minor amendment this time, as all the action happens within 35 hours, whereas previous series were set over 35 days. The first (and best in my humble ol' opinion) 35 Diwrnod was set in a swank cul-de-sac in Anywheresville, the second (less successful – I jibbed quarter way through) in a Cardiff high rise office block of an insurance firm, and the third (starring Siân Reese Williams of Craith/Hidden amongst others) surrounds a feuding farming clan in Carmarthenshire.

The humour is as dark as the set’s diffused lighting, the characters intriguing and utterly believable, flaws and all, and it also has a fantastically atmospheric opening music and credits – a rarity in modern dramas. Another hit from the author of Parch, easily my best TV drama of 2018 in any lingo. Beat that, Bodyguard!

Cymru Noir is on a roll and its high time S4C sells this Welsh language only drama and more to other nations, Walter Presents et al. 

After all, bendigedig subtitled dramas knows no bounds.

Sundays 9pm, S4C - catch up on S4C Clic or iPlayer with English subtitles

Norway calling!

Baby its cold outside

I’d be completely utterly stupendously lost without Walter Presents. All4s on demand service is 3 years old, and has been a lifeline for me these gloomy winter eves since the Christmas lights came down, especially when terrestrial telly is as barren as a Brexit economic policy. Plus the fact that a high percentage of its contents are from the Euro nations, which is perfect for a Scandi obsessive like yours truly. Not that everything appeals, like the cliché-a-munite Franco-German production The Crimson Rivers (Les Rivières Pourpres) shown on More4 every Friday nights.

However, another water-based drama is a new hit in my house. River (8x60’) aka Elven set on the Norwegian-Russian border high up in the Arctic Circle where the remnants of the Cold War still lingers on. A local girl disappears after finding a severed foot in a local river, before ending up frozen to death herself on an army no-gone zone. The Authorities are desperate to keep it hush-hush, but local politi officer Thomas Lønnhøiden must have missed the memo, as he and army officer and all round action gal Mia Holt are firmly on the dangerous case.

I’m two episodes in so far, which slowly (too slow for some maybe?) but surely sucks you in with its atmospheric views of the frozen falls, spooky isolated farmhouses, empty highways and vaguely spoken locals with Something to Hide.

Tusen takk, Walter.

But what about some other Norwegian highlights? Despite not as numerous as their Danish-Swedish cousins, they are available. Another firm favourite of mine was Acquitted (Frikjent) about a wronged businessman returning to his roots to save a local solar factory, twenty years after being accussed of killing his beau. The  fjords scenery and the cast are stunning, and are available as two series courtesy of Walter.

Yeah, but still not a patch on Snowdonia

As with Welsh language telly, I had fun ‘spotting the same actors’ in a fantastic Netflix series from the same neck of the woods. Borderliner (Grenseland), described as a Norwegian Line of Duty, utterly gripped me on a trip to Oslo (bien sûr) last year – stars a towering Tobias Santelmann as moody detective Nikolai Andreassen forsaking the bright lights of the capital to investigate a murder in his hometown – one which his cop brother and father are murkily involved. 

Only one series was produced, despite the open-ended last episode that’s screaming for a sequel. 

C’mon TV2 Norge!

Nôl i Norge

’Swn i ar goll heb Walter Presents. Mae gwasanaeth ar-alw All4/Channel 4 ar waith ers tair blynedd bellach, a bu’n achubiaeth i mi sawl tro gyda’i bocsets o safon pan oedd yr arlwy’n ddiawledig ar deledu daearol. Ac mae’r ffaith fod cynnyrch sylweddol o’r parthau Nordig yn atyniad arall i rywun scandi obsesiynol fel fi. Nid bod pob dim yn taro tant chwaith, fel The Crimson Rivers (Les Rivières Pourpres), cynhyrchiad Ffrengig-Almaenig am bar o dditectifs anghymarus (yn tydyn nhw i gyd?) sydd ymlaen ar nosweithiau Gwener More 4 hyn o bryd.

Ond mae drama ddyfrol arall yn apelio lot mwy. River (8x60’) neu Elven o Gylch yr Arctig – lle mae diflaniad a marwolaeth hogan ar dir neb y fyddin, ger pentref bach ym mhen draw gogleddol rhynllyd ffin Norwy-Rwsia yn esgor ar gyfrinachau yr hoffai’r Awdurdodau eu claddu ymhell dan y twndra. Ac wrth gwrs, mae yna wastad blisman lleol (Thomas Lønnhøiden) sy’n dan ar groen yr Awdurdodau wrth fynnu ymchwilio ar ei liwt ei hun – gyda chymorth y rebel o uwchgapten Mia Holt. Dwy bennod dw i wedi’i gweld hyd yma, ac mae’n eich hudo’n ara’ deg (yn rhy araf i rai efallai) gyda llawer o olygfeydd pontio o frigau coed barugog, rhaeadrau rhewllyd, ffermdai iasol o segur a 4x4 yr heddlu’n nadreddu ar darmac unig. Ac fel pob thriller gwerth ei halen, mae’r locals naill ai’n siarad mewn damhegion neu ddim o gwbl a phob pennaeth mor llwgr â miliwnyddion Brexit sy’n symud eu pres a’u busnesau dramor. A do, dw i wedi’n hudo gan yr awyrgylch a’r seiniau cefndir cnoi-dannedd.

Tusen takk, Walter.

Ond beth am uchafbwyntiau dramatig eraill o Norwy? Er nad ydyn nhw mor niferus â’u cymdogion Danaidd-Swedaidd, maen nhw i’w cael. Mae gen i frith gof o wylio cyfres gyntaf Mammon am ohebydd o’r enw Peter Verås sy’n mentro’i fywyd ar ôl cyhoeddi stori am dwyll ariannol ymhlith rhai o ddynion cyfoethocaf Norwy.  Un arall oedd Acquitted (Frikjent) am Aksel Borgen, chwip o ddyn busnes sy’n dychwelyd o Malaysia i fuddsoddi-ac-achub cwmni solar ym mro ei febyd ger un o fjords mwyaf godidog Norwy - ar ôl gadael ugain mlynedd ynghynt ar ôl cael ei gyhuddo ar gam(?) o lofruddio’i gariad ar y pryd - sy’n digwydd bod yn ferch i Eva Haansteen, perchennog cyfredol y cwmni trwblus. Ac wele llond trol o sgerbydau a hen gynnen y gorffennol yn ffrwydro i’r brig unwaith eto, mewn cyfres afaelgar llawn actorion a golygfeydd gwirion o brydferth.

Ond yr un safodd allan i mi oedd cyfres Netflix, Borderliner (Grenseland) a ddisgrifiwyd fel “Line of Duty” Norwy. Ac ydy, mae dau o brif gymeriadau'r gyfres hefyd yn hanu o Acquitted uchod. Nid dim ond yng Nghymru y gallwch chi chwarae gem o "hwn/hon eto!"

Yma, mae’r cawr o dditectif Nikolai Andreassen (Tobias Santelmann) yn dychwelyd yn anfoddog i’w gynefin o Oslo er mwyn ymchwilio i achos o lofruddiaeth - un y mae ei berthnasau ei hun o bosib dan amheuaeth. Cyfres gyffrous sy’n cynnwys gwe o gelwyddau, troeon annisgwyl bron yn anghredadwy wrth i’r prif gymeriad greu mwy o dwll iddo’i hun er mwyn achub ei deulu. Ac mae’r golygfeydd bendigedig o harbwr modern trawiadol y brifddinas yn dwyn i gof fy ngwyliau bach i yno gwanwyn diwethaf. Sdim son am ail gyfres eto, ond dw i’n dal i fyw mewn gobaith. 

Tân dani TV2!

Blwyddyn newydd, cyfresi newydd

Mae’r bwrdd bwyd wastad yn faromedr da o’r byd a’i bethau. Ac felly’r oedd hi ddydd San Steffan, lle bu’r teulu estynedig acw - o saith i saithdeg pump oed - yn trafod arlwy S4C dros yr ŵyl. Yn fras, Sioe Dolig Hen Blant Bach oedd y ffefryn clir, mewn rhifyn arbennig o’r fformat hynod lwyddiannus (a gafodd fedal arian yng Ngŵyl Ffilm a Theledu Ryngwladol Efrog Newydd y llynedd) pan ddaeth pensiynwyr a phlantos Pen-y-groes, Nantlle at ei gilydd i lwyfannu sioe arbennig dan gyfarwyddyd “showman mwya’r Dyffryn”, Ken Hughes. Ac roedd y chwerthin a’r canu wir yn falm i’r enaid, yn enwedig i rai wedi’u rhwydo gan ddementia. Os na chawsoch eich effeithio gan ddeuawd ‘Dawel Nos’ Mair 82 oed ac Olwen fach, well i chi jecio’ch calon reit handi. Môr o Gymraeg naturiol braf, a throsleisydd cwbl naturiol nid cyfieitheg. Ac os na chaiff y gyfres arbennig hon fwy o wobrau yn 2019, mi fwytai bob owns o’r marsipán ar gacen ’Dolig nesa. Roedd Nadolig Hafod Lon lawn mor ysbrydoledig (rhowch sioe i Guto Meredydd reit handi) ac Anfonaf Angel: Côr Rhys Meirion yn brofiad hynod emosiynol. Ar y llaw arall, “hen lol” a “gwarthus” oedd yr ymateb i Pobol y Cwm noson Nadolig, gyda chymeriadau pantomeim ym Methania ychydig funudau wedi achos o herwgipio babi ar ben to’r capel drwgenwog. Ai fi oedd yr un deimlodd yn uffernol o anghyfforddus yng nghwmni fy nai saith mlwydd oed a nith deg oed, o weld cymeriad yn paratoi rhesiad o gocên? Oes, mae lle ac amser i bopeth, yn enwedig ar adegau prin o’r flwyddyn pan mae’r teulu cyfan yn fwy tebygol o gydeistedd o flaen y bocs.

Ond “mae ddoe yn ddoe” fel canodd y siwpyrgrŵp o Lanrwst, a’n meddyliau’n prysur droi at 2019. A chyda 29 Mawrth ar ein gwarthaf, dw i’n falch o weld cynifer o ddramâu Ewropeaidd o’n blaenau. Baptiste (BBC1, mis Chwefror) gyda’r ditectif Ffrengig ar drywydd achos newydd yn Amsterdam, rhagor o ias a chyffro’r ysbïwyr o ddwyrain Berlin yn Deustchland ’86 (Channel 4, gwanwyn) ac addasiad teledu o nofelau trosedd Tana French yn Dublin Murders (BBC1, hydref).

Tchéky Karyo aka Julien Baptiste

Ond yn ôl i’r presennol a thipyn nes adref, mae nosweithiau Sul S4C yn argoeli’n dda. Mentrodd Heledd Cynwal, Siôn Tomos Owen a’r Dr Iestyn Jones (Ieuan Griffiths am byth i fi, sori) dros y swnt i Enlli ym mhennod gynta’r flwyddyn o Cynefin – cyfres sy’n gweiddi “slipars o flaen tân!” i gloi’r penwythnos mewn steil. Cyn i’r ddrama 35 Awr eich deffro’n ddigywilydd gyda mwy o gymeriadau annifyr â gwaed ar eu dwylo. Ac wedi tair cyfres flaenorol wedi’u gosod mewn stad o dai dosbarth canol (y gyntaf a’r orau o bell, bell ffordd), swyddfa ddinesig (fe rois i’r gorau iddi chwarter ffordd drwodd) a fferm yn Sir Gâr (bron cystal â’r gyntaf), criw o reithgor mewn gwesty ’sblennydd (Cwrt Colman, Pen-y-bont ar Ogwr) sydd dan y chwyddwydr y tro hwn. Roedd y golygfeydd cychwynnol – cwpwl yn cnychu, rhywun yn rhedeg o’r adeilad yn wenfflam - yn awgrymu’n gryf na ddylwn i wylio hon gyda’m nith, nai na mam. Mae’n berwi o dyndra, yn enwedig wrth i griw o bob oed, dosbarth cymdeithasol a chrap ieithyddol gael eu gorfodi i gydweithio er lles system gyfiawnder Lis Windsor. Diolch i’r drefn am ddawn deud Gillian Elisa, sy’n cael serennu yn ei hacen naturiol wedi’r Gog g’neud yn Craith, ac actio mud Gareth Bale (na, nid hwnnw) sy’n ddigon i ddychryn unrhyw un.

Pwy ’nath? Pa lofruddiaeth rydyn ni fod i’w datrys?

Dewch ’nôl ata i ganol Chwefror.

Twll bach y clo

Mae ’na fynd mawr ar gyfresi busnesu/hel tai ar ein Sianel hoff y dyddiau hyn. Rhai wedi’u hanelu at siaradwyr newydd yn bennaf dan faner 'Dysgu Cymraeg' ar foreau Sul a ailddarlledir fin nos wedyn, ond sy’n hynod boblogaidd yn gyffredinol. Dyna chi’r drydedd gyfres o Adre efo Nia Parri yn sbecian trwy dwll bach y clo s’lebs fel Dai Llanilar, Wigleys Bontnewydd ac Elliw Gwawr Essex – y fersiwn Nadoligaidd arbennig oedd un o ffefrynnau tŷ ni dros yr ŵyl.

A nawr, mae’r bytholwyrdd Aled Sam nôl gyda chyfres newydd sbon Dan Do, lle mae yntau a Mandy Watkin, dylunydd mewnol o Borthaethwy yn bwrw golwg ar gynllunio unigryw tu ôl i frics a mortar go gyffredin yr olwg y tu allan. Tai teras, tai newydd, bythynnod (neu ‘bythynnod’ medd BBC Iplayer). Ac oedd, mi roedd rhesdai Llambed, Aberystwyth a Phontcanna yn drawiadol ac yn cynnig fflachiau o ysbrydoliaeth i’r sawl ohonom sy’n pasa gwneud mwy na dim ond sbrin-clînio’r gwanwyn hwn. Porn peintio ag addurno, a chodi aeliau ar ambell elfen (anifeiliaid wedi’u stwffio mewn cas wydr? bar a hen seddi sinema? tŷ gwyn o’r top i’r gwaelod gyda thri phlentyn bach?!)

Byddai rhai’n cwestiynu’r angen am ddau gyflwynydd, ond mi weithiodd yn dda gyda Mr Homes & Gardens S4C, Aled Sam, yn dysgu ambell beth gan Mandy’r wyneb newydd. Ac oes, mae gan ryw ryg du a gwyn ei gyfrif instagram ei hun yn ôl pob tebyg.

A falle, jesd falle, y gwelwn ni lai o 04 Wal ugain mlwydd oed. 

Mae ambell bennod wreiddiol mor boenus o hen nes dychwelyd i ffasiwn unwaith eto.

Llanast!

Hen fasdad ydi mis Ionawr. 

Diffoddwyd goleuadau’r ŵyl gan adael ein strydoedd fel y fagddu a’r ysbryd yn dduach. Mae cloc y corff wedi rhewi ar 26 Rhagfyr, ac mae’r “Bs” yn fygythiad parhaus - biliau a Brecshit.

Does ryfedd mod i’n crefu am rywfaint o hiwmor, a go brin ydi hwnnw ar y teledu. Sdim llawer o chwerthin cyfredol ar S4C, ond mae ôl rifynnau’r Dolig yn dal yno i rai a’u methodd y tro cyntaf – Run Sbit Dolig (2017!), Stand yp Cymru ac O’r Diwedd 2018. Er nad oedd pob sgetsh o'r olaf yn taro tant (sbwff Top Gear am ffyrdd a system drafnidiaeth sobor Walia Wen), roedd dychan Un Bore Mercher yn berffaith ac yn llwyddo i ategu pa mor sili oedd y gyfres mewn gwirionedd gyda Sian Harries yn gwisgo’r got felen dragwyddol wrth i’w gwallt droi’n gorwynt bleriach fesul golygfa.

Diolch i dduw bod bocset Nyth Cacwn wedi diflannu beth bynnag. Wnâi fyth ddeall hiwmor y Tregaroniaid.

Ond y tonic i mi, heb os, ydi Catastrophe (Channel 4). ‘Lle ti di bod Dylan bach, achos ma hon allan ers tair blynedd a dim ond ar y bedwaredd gyfres – a’r olaf – ti’n dechrau arni?!’  Digon gwir, a diolch byth mae’r rhai blaenorol i gyd ar gael ar wasanaeth dal i fyny All4. Cyfres a enwyd o ddyfyniad o ffilm Zorba the Greek: "I'm a man, so I married. Wife, children, house, everything. The full catastrophe. Y cwpl dan sylw ydi Sharon, athrawes o Iwerddon sy’n beichiogi ar ôl bachu Rob, Americanwr sy’n dadebru o alcoholiaeth, mewn bar yn Llundain. Er iddyn nhw wahanu, mae Rob yn dychwelyd i Lundain o Boston gan awgrymu eu bod nhw’n callio a chydfyw er lles y bychan. Erbyn y bedwaredd gyfres, maen nhw wedi setlo yn swbwrbia serch yr holl feddwi a checru, bygwth ysgaru, cymodi a magu mwy o blant. Mae Sharon Horgan (chwaer cyn asgellwr Leinster ac Iwerddon Shane Horgan) yn wych o sardonig a Rob Delaney i’r dim fel yr Ianc lloeaidd, a chast atodol cryf fel y Sgotiaid Ashley Jenner a Mark Bonnar sy’n caru-gasáu ei gilydd.

Hanner awr o’ch amser wythnosol gymrith hi, ond diawcs, mi fyddwch yn chwerthin yn uchel ar ôl ebychu mewn anghrediniaeth (hiwmor tystysgrif ‘18’ ydio wedi’r cwbl) wrth yfed eich ffordd drwy weddill fis Ionawr. Nid yn annhebyg i Rob druan...

Dw i’n methu’n lân a deall pam na allwn ni greu comedi sefyllfa debyg ar S4C, wedi’i seilio ar ddosbarth canol amherffaith Pontcanna, Llandeilo neu'r Felinheli. 

Gyda Tudur Owen a Sian Harries yn y prif rannau wrth gwrs.