Ffilmio o bell

Digynsail. Dw i’n casáu’r gair yna, ond ydi, mae hi yn ddyddiau digynsail. 

Ac mae ffrwyth y pandemig yn dechrau ymddangos ar ein dramâu teledu ni – gyda’r actorion yn gorfod cadw pellter annaturiol, osgoi eistedd yn rhy agos at ei gilydd, dim dal dwylo, cwtsio na chwffio – waeth pa mor greadigol ydi’r dyn(es) camera. Mae sôn bod cyfarwyddwyr Eastenders yn defnyddio sgrin bersbecs i reoli golygfeydd cusanu rhwng cymeriadau; ac eraill fel Pobol y Cwm wedi defnyddio cymar go iawn i lapswchan, gyda Mathew Gravelle yn cymryd lle Richard Lynch wrth i’r affêr rhwng Jaclyn (Mali Harries, gwraig go iawn Gravelle) a Garry Monk orboethi yn eu swigan secsi eu hunain. Prin yw’r ecstras yn y Cwm a Rownd a Rownd. Mi ddown i arfer, berig, ond iesgob, mae’n dal i deimlo’n annaturiol ar hyn o bryd. Er hynny, rhaid eu canmol am wneud gwyrthiau dan amgylchiadau mor, ie, digynsail.

 

Mask, camera, action! Cast a chriw "Vera"

Mae eraill, am wn i, yn treulio wythnosau o fewn eu bybl eu hunain er mwyn canolbwyntio ar waith ffilmio, fel cyfres dditectif Northymbria-Noir, Vera ar ITV gyda’r hoffus Brenda Blethyn. 

Felly hefyd criw Un Bore Mercher, sydd newydd orffen ffilmio’r drydedd gyfres (a’r olaf) o felodrama Eve Myles yn ardal Talacharn, yn barod i’w darlledu ar S4C cyn Dolig. Efallai y gwna i wylio hon hyd yn oed, serch y caneuon cefndir clogyrnaidd a'r deialogi sy'n merwino'r glust. Efallai. 

Roedd Eve wir yn difaru anghofio am ei welintyns

Dw i’n cymryd hefyd nad yw actorion cyfres ddrama newydd BBC Wales wedi bod yn cadw pellter llym, a barnu oddi wrth llun hyrwyddo’r cast yn ardal Casnewydd. The Pact ydi’r teitl, cynhyrchiad gyfan gwbl Saesneg nid bac tw bac felltith efo S4C, am bum ffrind sy’n dod at ei gilydd mewn gwe o gelwyddau wedi marwolaeth annisgwyl. Thriller? Comedi dywyll? Dw’n i’m. Ond mae’n cynnwys rhai o’n hactorion Cymraeg amlycaf yn Eiry Thomas a Heledd Gwynn (35 Diwrnod) yn ogystal â Mark Lewis Jones ac Aneurin Barnard, ac Enwau Amlwg o’r Byd Saesneg (Eddie Marsan a Julie Hesmondhalgh gynt o Corrie) i sicrhau dangosiad ar rwydwaith Lloegr. Creadigaeth y sgwennwr Eingl-Awstraliaidd Peter McTighe (Neighbours a Doctor Who, fu hefyd yn gyfrifol am y fflop Cara Fi ar S4C yn 2014) ydi hon, felly cawn weld pa mor ‘Gymreig’ ydi’r ddrama a gynhyrchir gan Catrin Lewis Defis (Bang, Parch, Broadchurch). O leia mae’n newid o glywed byth a hefyd am bencadlys newydd y Gorfforaeth yn Sgwâr Canolog Caerdydd.

Dw i’n barod am ddihangfa ddramatig. 

Gwenwch, genod

 

Alba Noir

Shetland! Croeso’n ôl, gyfaill triw. Ar ôl darllen nofelau gwreiddiol Ann Cleeves (awdures cyfresi Vera hefyd) am ymchwiliadau’r Ditectif Jimmy Perez (Douglas Henshall) a’i dîm i fwrdwrs go hyll ar yr ynys bellennig yng nghanol tonnau gwyllt Môr y Gogledd, roeddwn i’n awchu i weld hon. Ac mae’n dal i blesio, bedair cyfres yn ddiweddarach, ac ymlaen am 9 bob nos Fawrth ar y Beeb. Gwylio ar BBC Scotland ydw i, yn naturiol ddigon (sianel Sky 977) gan fod Keeping Faith aka Un Bore Mercher yn cael y flaenoriaeth gan BBC Wales. Dw i’m eisiau gwybod ble’r aeth Evan eto fyth, na chlywed fersiynau Saesneg o’r bali trac sain Mills & Boonaidd.

Ond yn ôl at Alba Noir, ac mae’r gyfres hon yn canolbwyntio ar Thomas Malone, boi lleol a garcharwyd ar gam 23 mlynedd yn ôl am lofruddio Lizzie Kilmuir a ganfuwyd yn gelain mewn hen odyn galch. Pan mae Malone, yn ei ddoethineb amheus, yn dychwelyd i fro ei febyd (pam mae dihirod drama’n gwneud hyn dro ar ôl tro?) elyniaethus, a merch arall yn cael ei llofruddio’n fuan wedyn, sdim angen Einstein i feddwl pwy sydd dan y lach. Ac yng nghanol y golygfeydd wirioneddol drawiadol sydd wedi’u peintio’n llwydlas, lle fedrwch chi bron â theimlo’r heli yn sgubo drwy’ch gwallt wrth i Perez igam-ogamu yn ei Volvo newydd sbon (lle gafodd o’r syniad yna ’dwch?), mae ’na hagrwch yn yr harddwch naturiol - gydag enydau ysgytwol o drais - fel y trigolion lleol yn chwarae vigilantes wrth geisio claddu Malone yn fyw, ac ymosodiad ffiaidd â morthwyl. Dim ond awgrym, cofiwch, cyn i’r credits cloi lifo. Mae hynny’n llawer llawer mwy effeithio na phistyllio gwaed ar gamera.

Diolch, efallai i grefft y cyfarwyddwr. Un ohonon ni, fel mae’n digwydd, heb swnio’n Wales on Sunday-aidd o blwyfol. Lee Haven Jones o Aberpennar sydd wrth y llyw, eto’n ffres o Vera, ac wyneb cyfarwydd cyfresi Caerdydd a Gwaith Cartref yn y gorffennol.

Mi allwch chi wylio hon fel newydd-ddyfodiad llwyr. Ac eto, mae yna hanes i’r cymeriadau, megis Cassie Perez sy’n cael ei magu gan ddau dad, ac Alison “Tosh” Macintosh (AlisonO’Donnell gynnil o dda) a gafodd ei threisio yn y gyfres ddiwethaf. Mae’r berthynas dadol rhyngddi hi a Jimmy Perez yn hyfryd, ac heb unrhyw awgrym o ramant sy’n dueddol o ddifetha rhai cyfresi ditectifs.

Ac i goroni’r cyfan, mae elfennau o bennod wythnos nesaf yn dod o Norwy. Mi fuasai’n wirion peidio piciad yno dweud y gwir, â’r ynysforoedd yn eiddo i’r Llychlynwyr tan y bymthegfed ganrif, ac yn nes at Bergen na Chaeredin.

Gwylio neu beidio

Ychydig yn ôl, fe sgwennais i argymhellion am gyfresi dramâu da i’n cario drwy felan mis Ionawr ac anghofio am fanion Brecshitaidd a biliau’r Dolig. Roeddwn i’n edrych ymlaen at yr arlwy felly... ond pylu wnaeth y mynadd a’r diddordeb erbyn 2il bennod sawl un ohonyn nhw. I ddechrau wrth fy nhraed, ac mae Craith yn dal ynddi, serch yr acenion Llanbobman ym Mangor a’r cylch. Iawn, digon teg, dinas prifysgol gosmopolitaidd a ballu. Yna, Cardi blin, masweddus o asiant dai lleol (Gwydion Rhys) sy’n plagio ei gyn-gariad. A ffarmwr(?) o Sir Gâr (Ioan Hefin) yn gymydog amheus sy’n ffeindio Dylan yn cysgu ei fan goch yn y goedwig ddu. Mae. Isio. Gras. Ond, dw i bellach wedi gorfod derbyn yr amryfusedd hwn ar ran y criw castio, a’i mwynhau fel drama llawn awyrgylch, y goleuo a’r camera celfydd, actio grymus (Owen Arwyn et al) a’r berthynas gynnes rhwng y ddau brif gopyn, Cadi John ac Owen. Mi fydd Sian Reese-Williams, gynt o Emmerdale a 35 Diwrnod III i’w gweld mewn cyfres oruwchnaturiol am fabi aeth ar goll flynyddoedd yn ôl ar rwydwaith y Bîb yn fuan hefyd – Requiem - cyfres wedi’i ffilmio’n ardal Casnewydd yn bennaf, ond hefyd llefydd randym eraill fel pentref Nelson ger Caerffili, a Dolgellau! Cast Seisnig ar y naw ar yr olwg gyntaf, Awstraliad a llond llaw o’r natives (Sian, Ifan Huw Dafydd, Richard Harrington a Dyfan Dwyfor) a chynhyrchiad ar y cyd â Netflix, sy’n sicr o ddenu gwylwyr rhyngwladol. 

Mae’n debyg bod y Geordies-smâl ar Vera yn gwylltio/poeni’r brodorion fyny fan’cw hefyd, ond dw i’n ffan fawr o Brenda ‘Pet’ Blethyn a chriw Northumberland & City Police ers y gyfres gyntaf saith mlynedd yn ôl ac wedi darllen nofelau gwreiddiol Ann Cleeves ymhell cyn hynny. Unwaith eto, mae’r golygfeydd a’r gwaith camera yn cydio - gyda straeon yn mynd â ni o’r South Shields ôl-ddiwydiannol i arfordir gwyllt Bae Whitley ac Ynysoedd Farne, o weundiroedd gwyllt Northymbria i strydoedd slic Newcastle. Dw i’n cymharu prisiau hedfan/trên o Gaerdydd wrth deipio’r hyn o eiriau...

Ac mae dwy awr o’r ditectif rwsut-drwsut hon yn golygu ’mod i wedi dileu McMafia o’r amserlen nos Sul, ar ôl sticio efo hi am dair pennod. Am laddfa. Roedd y pendilio cyson o Lundain-ski i Foscow, ac o Brâg i Haifa a Monaco yn apelio i ddechrau, ond y plot slô bach ac ambell actor stiff (James Norton y darpar Bond wir!) yn llethu rhywun. I’r bin â hi felly, yn union fel Silent Witness. Rhyw berthynas garu-gasau fuodd rhyngof i a’r patholegwyr drama erioed, a tydw i heb ei chymryd o ddifrif ers sgetsh enwog French & Saunders, ‘Witless Silence’ flynyddoedd yn ôl. Mae Emilia Fox yn bwrw iddi’n syth o foutique drytaf Knightbridge i ddatrys cliwiau a sarnu heddlu lleol, yn cael ei hun mewn anturiaethau annhebygol o Fecsico i Dde Affrica, ac yn llwyddo i roi’r farwol i bob ffrind agos neu gariad posib. Digon yw digon, BBC.

Mae Kiri yn dal i ennyn diddordeb bob nos Fercher hefyd. Un fantais yw mai cyfres fer o bedair yw hi, ac mae Sarah Lancashire wastad yn apelio (er dyw brodorion Bryste ddim cweit yn siŵr beth i’w wneud o’i hacen Vicky Pollard-aidd chwaith). Wrth gwrs, mae wedi pechu gweithwyr cymdeithasol yn uffernol yn ei phortread o ddynes sy’n mynd â’i mwngral i’r gwaith ac yn cadw fflasg o wisgi gyda’i llyfr achosion. Ac mae’n hwyl chwarae gêm “mi wela i... Gaerdydd” weithiau, yn enwedig y swyddfa heddlu ganolog ym Mharc Cathays.

Becks ar y bocs

Dafad ddu’r teulu yn dychwelyd i fro ei mebyd, ymhell o’r ddinas fawr. Merch dridegwbath oed â rhyw ddirgelwch ynglŷn â’i chefndir. Natur a’r wlad o’i chwmpas yn ddelfrydol ar yr olwg gyntaf, ond gydag elfennau sinistr yn llechu dan yr wyneb sinematig. Na, nid adolygiad arall o ddrama noir-aidd y Gogledd ar S4C, ond un o bellafoedd gogleddol arall y tro hwn. Sweden.

Croeso i Rebecka Martinsson: Arctic Murders ar More4 bob nos Wener, a blonden nodweddiadol Sgandi (Ida Engvoll â rhyw dwtsh o’r gantores Gwenno Saunders efallai?), twrna treth o Stockholm sy’n dychwelyd adre’ i hen dref fwyngloddio Kurravaara, llawn helwyr a choetmyn, ar gyfer cnebrwn ffrind o ficer a fu farw dan amgylchiadau amheus. Mae hon yn debycach i gyfres dditectif ITV, Vera, na’i chyfnitherod Llychlynnaidd Saga Noren a Sarah Lund, er i’r siwmper wlanog ymddangos yn y bennod hon. Roeddwn i’n poeni i ddechrau ei bod hi braidd yn rhy dow-dow i mi. Hynny a’r ffaith iddi gael ei gosod tua hirddydd haf, a phiwiad bach yn bla yn ardal y llynnoedd. Roedd y golygfeydd braf hynny’n f’atgoffa i o ddrama Swedeg arall, Thicker than Water, un arall o gynhyrchion Walter Presents.

Ond mae ’na gymeriadau difyr ymhlith criw’r Polisen lleol, gan gynnwys Mella feichiog ddi-lol, ac yn y gymuned glos ehangach fel Nalle, bachgen ifanc Downs, sydd hefyd yn rhan o olygfa wirioneddol ysgytwol y bennod tua’r diwedd. Ac fel pob ffuglen gwerth ei halen, mae’r lleygwraig (gweler Jessica Fletcher Murder She Wrote a Nikki Alexander Silent Witness) yn gneud gwaith yr heddlu drostyn nhw.

Dw i heb ddarllen na chlywed am ’run o nofelau gwreiddiol Åsa Larsson, ond mae’r gwybodusion yn dweud bod y fersiwn deledu dipyn mwy dof a llai gwaedlyd na’r gair print. Ond, gyda phennod 90 munud wythnos nesaf wedi’i gosod ganol gaeaf noethlwm, mae hon i’r dim ar gyfer nos Wener aros-i-fewn ddarbodus wedi’r Dolig.