 |
| Y Cowbois |
Rhyw ugain haf yn
ôl, roeddwn i’n cael modd i fyw yn hel gwyliau gwerin ar hyd a lled y wlad ’ma.
Neidio ar fws TrawsCrwban a’i throi hi am Ffostrasol a Dolgellau. Ac roedd S4C
a Radio Cymru wastad yn darlledu’n fyw o lwyfannau’r ddwy ŵyl yn eu bri, cyn i
gyfuniad o’r dirwasgiad, rhaglenni rhy uchelgeisiol a drud a baich
biwrocratiaeth iechyd a diogelwch roi taw ar bethau. Bellach, mae’r Sesiwn Fawr
wedi dychwelyd i’w gwreiddiau llai, agos-atoch, a gwyliau gwerin newydd fel
Tegeingl yn y gogledd-ddwyrain yn prysur ennill eu plwyf. Bechod nad oedd
camerâu Digwyddiadau/12 yno.
Hen, hen gŵyn yma yng Nghymru ydi’r ffaith fod
y sîn werin braidd yn angof gan y cyfryngau, yn enwedig o gymharu â’r holl sylw
i ganu ’steddfodol, corawl, West-Endaidd. Diolch i’r drefn felly am Yn Fyw o
Acapela, cyfres dim-lol o stiwdio hen gapel ym mhentref Pentyrch ym
metropolis Cymraeg Caerdydd. Y syniadau symlaf ydi’r rhai gorau yn aml iawn.
Dim cyflwynydd gorfrwdfrydig o stabal Cyw sy’n trio’n rhy galed i fod yn
cŵl na golygfeydd o fandiau’n canu ar ben clogwyn gwyntog neu stad ddiwydiannol
segur. Dim ond gadael i’r cantorion siarad yn uniongyrchol â’r camera, rhoi
ychydig o gefndir y gân i ni, perfformiad acwstig clir fel cloch o’r sêt fawr,
a chynulleidfa astud sydd yno i werthfawrogi cerddoriaeth nid clecian cwrw a jagerbomb
ar ei ben. O Ryland Teifi i Fflur Dafydd, Calan ac Aron Elias, mae pob un wedi
cael llwyfan gan fenter Hywel Wigley a Catrin Finch. Ond y perfformiad sy’n
aros yn y cof yw’r un gan Gowbois Rhos Botwnnog, a’u fersiwn tri-llais hudolus
o’r hen hwiangerdd ‘Cysga di fy mhlentyn tlws’. Gwrandewch eto ar wasanaeth
s4c/clic, caewch eich llygaid a gwenwch. Gyda llaw, oes 'na siawns am
berfformiad gan 9 Bach, un o fandiau gwerin modern gorau’n gwlad, yn y dyfodol
agos?
Cymharwch arlwy werin S4C â’r sianel deledu
Gaeleg, BBC Alba, sydd ar gael ledled y DU drwy sianel Sky 168 neu’r iplayer
anhepgor wrth gwrs. Bob tro y byddaf yn picied iddi, mae ’na ryw bibyddion a
dawnswyr wrthi byth a hefyd fel sesiynau ceilidh Horo Gheallaidh o
Glasgow gyda cherddorion o’r Alban, Iwerddon, America a hyd yn oed Affrica, a
fideos cyfoes o hen ganeuon Gaeleg traddodiadol yn Eadar Chluich. Efallai
mai tŷ tafarn bywiog ydi’r lle gorau werthfawrogi’r perfformiadau hyn, ond o
leia’ mae’n rhoi blas ar fwrlwm (ie, hoff air cyflwynwyr S4C) y sîn yng ngwlad
Salmond.
