Dianc i Oz

 

Awstraliaid. Dydyn nhw ddim yn cael hanner digon o ganmoliaeth am eu diwylliant poblogaidd yn fy marn i. Fe wyddoch eisoes am fy man gwan o Erinsborough. Dw i hefyd yn ffan aruthrol o’r minigyfresi ditectif Mystery Road gyda’r ardderchog Aaron Pedersen. Mae cymaint o atgofion plentyndod yn deillio o Down Under. Roedden nhw wastad ‘yno’ gydol yr wythdegau, wrth dreulio ambell bnawn-sâl-o’r-ysgol ar y soffa yn oes y pedair os nad tair sianel (ydw, dw i mor hen â hynna). Roedd HTV ar y pryd yn darlledu naill ai’r sebon ’sbytu The Young Doctors (1976-1983) efo’r hen set gardbord frown ’na, neu saga teulu The Sullivans (1976-1983) o Melbourne adeg yr ail ryfel byd. A do, mi ymddangosodd rhyw gyw actores ifanc o’r enw K. Minogue ynddi ym 1979. Dro arall, byddai Sons and Daughters (1982-1987) ymlaen. Nhw oedd cyfresi rhad  eu hoes, fel y pla (no pun intended) o sioeau ffordd o fyw heddiw sy’n mynd â Julie and Jenny from Bury i hel tai haf o Landegfan i Lloret de Mar.

 

Mystery Road

 

Erbyn y nawdegau, roedd y setiau a’r safonau actio a chynhyrchu wedi gwella’n aruthrol. Dw i’n cofio bod yn wyliwr brwd o The Secret Life of Us (2001-05) ar Channel 4 ar y pryd, yn dilyn hynt a helynt criw o ffrindiau-weithiau-cariadon yn eu hugeiniau mewn bloc o fflatiau yn St Kilda, Melbourne - gan gynnwys Joel Egerton sydd wedi ennill ei blwyf yn Hollywood heddiw. Llwyddodd y gyfres i dorri tir newydd yn Awstralia am gynnwys actores Aborijni, neu Awstraliad brodorol i ddefnyddio’r term mwy derbyniol heddiw. Parodd Deborah Mailman fel cymeriad crwn modern am bedair cyfres yn lle cael ei theipcastio’n rhy aml fel rhywun ar y cyrion yn boddi mewn tlodi neu alcohol. 

 

Ond y pleser annisgwyl diweddar o bendraw’r byd (nid Pen Llŷn) ydi The Heights (2019-). Go brin eich bod wedi clywed am gyfres 30 pennod yr Australian Broadcasting Corporation sydd ’mlaen ar bnawiau BBC One. Wedi’i gosod mewn bloc o fflatiau cownsil ‘Arcadia Heights’ y mae dinasyddion eraill Perth yn troi trwynau arnynt, mae’n bortread annwyl o gymdogaeth amlethnig yn wyneb boneddigeiddio cyson. Ydy, mae clichés y barbie a’r traeth a’r schooner o gwrw oer yno, a’r drysau agored i gymdogion hoff gytûn. Swnio’n gyfarwydd? Ond mae ’na lawer mwy o sylwedd a realaeth bywyd bob dydd yma, a lot o ddrama yn y pethau bychain. Pethau fel dau riant sengl sy’n mentro canlyn unwaith eto, cyn-gopyn a’i stash o fwg drwg i leddfu poenau hen anaf y bît, Iraniad ifanc sy’n troi’n entrepreneur gwerthu pop a fferins yn ei ysgol uwchradd, llanc siop gornel Fietnamaidd sydd mewn cariad â’i ffrind gorau strêt, a barmed yn ei 70au sy’n gorfod magu unwaith eto ar ôl i’w merch ei heglu hi heb y bychan. Un o’r cymeriadau gorau ydi Sabine Rosso (Bridie McKim), stiwdant newydd â ffurf ysgafn o barlys yr ymennydd, llawn hiwmor a chynghorion caru i’w meddyg o fam.

Diolch iPlayer am awgrymu hon i mi. Mae’r gyfres wedi’i chanmol i’r cymylau nôl yn Oz hefyd, lle mae’r Pommies gwyn yn dal i dra-arglwyddiaethu ar y sgrîn fach. Hyn er gwaetha ffigurau cyfrifiad 2016 a ddatgelodd fod 26.3% o boblogaeth y wlad wedi’i geni dros y dŵr (Tsieina ac India yn bennaf) o gymharu ag 14% o ddinasyddion Prydain a aned dramor. Mae dwy ran o dair o gast The Heights yn hanu o dras amrywiol, a merched yn bennaf yw’r tîm sgwennu. Gwyliwch bennod o hon yn lle Niws at Ten Lloegr efo Huw, ac mi gysgwch yn well.

Gyda llaw, mae ’na actores ifanc o’r enw Briallen Clarke yn eu plith. Os nad oes ganddi waed Cymreig, mi fwyta i fy het gorcyn.

 

 

Tywyll heno

W’annwl, dw i ar ben fy nigon. Ar ôl bron ag anobeithio ffeindio drama gwerth chweil i’w gwylio, a dim gobaith mul am gael teithio i Ewrop ’leni, dw i wedi ffeindio jyst y peth. Lladd dau aderyn. Y ddrama ydi Dark, y gyrchfan yw'r Almaen. Ac unwaith eto, dw i ar ei hôl hi, achos mae’r drydedd gyfres (a’r olaf) bellach ar gael ar netflix, wedi iddi ymddangos am y tro cyntaf yn 2017. A waw. Sôn am siwrnai. Ar yr olwg gyntaf, mae’n rhyw gyfuniad o Twin Peaks, Missing a Broadchurch Bafariaidd - wrth i ail blentyn ddiflannu oddi ar wyneb y ddaear yn nhref niwclear Winden, ychydig wythnosau wedi i lanc ifanc fynd ar goll yng nghanol fforestydd maith yr ardal. Yn ara deg a bob yn dipyn, down i ddeall fod hanes yn ailadrodd ei hun, gyda diflaniad tebyg nol yn ’86, yn fuan wedi trychineb Chernobyl - ac amheuon yr hynafiaid yn dychwelyd at ogof go sinistr yng nghanol y goedwig, a’r atomfa ddirgel y tu ôl i gaer weiar bigog. Mae goleuadau’r dref yn crynu, mae’n tywallt y glaw ac yn bwrw adar. Nid yn annhebyg i achos yma yng Nghymru y llynedd. Môn. Wylfa. Iasu. Mae comisiynwyr S4C wedi colli cyfle gwirioneddol fan'na.

Wrth i’r penodau fynd rhagddynt, rydym hefyd yn teithio ymhell i Waden 1953 gyda digwyddiadau’r oes honno’n ein clymu ni’n ôl i heddiw. Rhan o’r hwyl ydi casglu’r cliwiau pwy-sy’n-perthyn-a-be-di’r-cyfrinachau. Mae yma elfennau sebon, angst yr arddegau, arswyd, ffantasi a sawl tro annisgwyl. Cefais fy nghyfareddu. F'anesmwytho. Fy nychryn. Fy nghyffwrdd i'r byw. Fe'm hoeliwyd.

A chofiwch. Nid 'lle' yw'r cwestiwn. Ond 'pryd'.

Ddeuda i ddim mwy rhag difetha pethau. Dim ond deud ei bod hi’n llwyr haeddu sgôr o 95% gan adolygwyr a defnyddwyr gwefan Rotten Tomatoes. Ac fel pob cyfres gwerth ei halen, mae yna chwip o gerddoriaeth agoriadol i greu awyrgylch - yn yr achos hwn, "Goodbye" gan y cerddor electronig-amgylchynol Almaenig, ‘Apparat’.

Mae ’na ryw lygedyn o obaith i ddramâugarwyr Cymraeg hefyd, gydag Un Bore Mercher 3 newydd ailddechrau ffilmio ar gyfer dangosiad yr hydref. Dw i ddim balchach yn bersonol, ar ôl rhoi’r gorau iddi wedi pennod yn unig o’r ail gyfres bac tw bac. Mae Celia Imrie ymhlith y cast y tro hwn, felly dyn a ŵyr beth fydd ei chyfraniad hi at y fersiwn Gwmrâg. Rhyw dindroi braidd mae cynhyrchwyr Pobol y Cwm hefyd, yn sgil anghydfod cyflog efo BBC Studios, â’r sioeau sebon Saesneg eisoes yn ffilmio dan gyfyngiadau pa bynnag bellter sydd mewn grym yn Lloegar erbyn hyn. Wn i ddim beth fydd hanes Rownd a Rownd chwaith, gyda’r cast fel arfer yn ffilmio dros wyliau haf y plantos a gosod trimins Dolig o amgylch set Cilbedlam (ydych chi rioed wedi sylwi ar y cast yn chwys domen mewn siwmperi Dolig a choed glannau’r Fenai yn drwch o ddail?). Amser a ddengys.

Yn y cyfamser, dw i am gadw Llyfr y Flwyddyn tan yr hydref, er mwyn dianc i fyd dirgel, anturus, agerstalwm ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg pan fydd hi’n ddu bitsh am bump. Rhag ofn mai tenau ar y naw fydd arlwy dramatig y teli bocs erbyn diwedd y flwyddyn felltigedig hon.