Fe’u gwelais i nhw gyntaf ar yr A483 ger y Trallwng cyn ’Dolig. Bob yn ail glawdd, postyn ffordd a thalcen tŷ. Nid camerâu codi pres i’r heddlu, ond posteri protest fel “Countryside not Ironside” yn erbyn codi angenfilod dur drwy’r Bowys wledig. Ro’n i wedi gweld straeon newyddion am fwriad National Power i blannu peilonau trydan am 26 milltir o felinau gwynt Sir Drefaldwyn i Loegr, ond wnes i ddim talu llawer o sylw, er cywilydd i mi. ‘Mewnfudwyr yn swnian eto’ meddyliais, y teips sy’n cwyno am arogl tail o’r fferm drws nesaf i’w Rose Cottage. Ac i ryw raddau, daeth hynny drosodd mewn rhaglen ddogfen ddifyr nos Fawrth wrth weld Saesnes “jolly” yn reidio mul(!) a chert ar lonydd tawel Meifod. Saesneg oedd acen a chyfrwng trafod y pwyllgor a welwyd ar y sgrin, a Saesneg oedd iaith llawer o’r placardiau gerbron Senedd Bae Caerdydd. A dyma fi ragfarnllyd yn cymryd yn erbyn y rhaglen yn syth, gan gofio Village SOS y llynedd a bortreadodd bentref Myddfai o safbwynt y mewnfudwyr yn unig.
Dwi’n falch, fodd bynnag, i mi ddal ati gyda Gwynt Ynni Hwyliau (cwmni Ceidiog), cyfres am yr ymgyrchwyr brith sy’n dân ar groen pobl fel yr Arglwydd Elis Thomas AC, cadeirydd Pwyllgor Amgylchedd a Chynaliadwyedd y Cynulliad. Er i Neville Thomas QC gyfaddef mai’r mewnfudwyr a ddechreuodd godi stŵr, roedd mwy a mwy o’r brodorion wedi dechrau ymuno â’r ymgyrch bellach, meddai. Pobl fel David Oliver o Gefn Coch, ffermwr ac wyneb cyfarwydd Y Ffair Aeaf sy’n poeni am droi tir amaeth yn dir diwydiannol, Bethan Jones o Aberriw, mam ifanc a chynllunydd crysau-t ar gyfer yr ymgyrch “Na”, a Lloyd James sy’n poeni am golli’i fusnes bythynnod gwyliau. Fel y dywedodd yn dra effeithiol: “..gynnon ni ddim clwb, gynnon ni ddim swimming pool…dyma’n swimming pool ni yma…” gan bwyntio dros y giât at y bryniau a’r dolydd eang o’i flaen.
Ond yr uchafbwynt a’r uchaf ei chloch, heb os, oedd Myfanwy Alexander – clamp o gymeriad, arweinydd answyddogol a chyfieithydd y criw sy’n dwyn ei llu ynghyd o’i Suzuki bach coch drwy sibrwd y gair cod “apple cart”. Hawdd gweld ei bod yn perthyn i gadeirydd y Blaid. Honnodd mai ychydig iawn o bobl leol sy’n cefnogi’r cynllun, ond ble’r oedden nhw? Buasai’n braf clywed barn wahanol, fel ambell dirfeddiannwr sydd eisoes wedi elwa ar ffermio tyrbinau. Annheg braidd oedd portreadu Dafydd Êl fel rhyw fwgan cas unig o blaid y datblygiad, ond hwyrach nad oedd neb arall yn ddigon dewr i dynnu’n groes i fyddin Myfanwy ar gamera. Trueni am y darlun unochrog felly, ond llongyfarchiadau i’r criw cynhyrchu am fathu’r teitl mwyaf bachog ar S4C ers tro byd.
Dwi’n falch, fodd bynnag, i mi ddal ati gyda Gwynt Ynni Hwyliau (cwmni Ceidiog), cyfres am yr ymgyrchwyr brith sy’n dân ar groen pobl fel yr Arglwydd Elis Thomas AC, cadeirydd Pwyllgor Amgylchedd a Chynaliadwyedd y Cynulliad. Er i Neville Thomas QC gyfaddef mai’r mewnfudwyr a ddechreuodd godi stŵr, roedd mwy a mwy o’r brodorion wedi dechrau ymuno â’r ymgyrch bellach, meddai. Pobl fel David Oliver o Gefn Coch, ffermwr ac wyneb cyfarwydd Y Ffair Aeaf sy’n poeni am droi tir amaeth yn dir diwydiannol, Bethan Jones o Aberriw, mam ifanc a chynllunydd crysau-t ar gyfer yr ymgyrch “Na”, a Lloyd James sy’n poeni am golli’i fusnes bythynnod gwyliau. Fel y dywedodd yn dra effeithiol: “..gynnon ni ddim clwb, gynnon ni ddim swimming pool…dyma’n swimming pool ni yma…” gan bwyntio dros y giât at y bryniau a’r dolydd eang o’i flaen.
Ond yr uchafbwynt a’r uchaf ei chloch, heb os, oedd Myfanwy Alexander – clamp o gymeriad, arweinydd answyddogol a chyfieithydd y criw sy’n dwyn ei llu ynghyd o’i Suzuki bach coch drwy sibrwd y gair cod “apple cart”. Hawdd gweld ei bod yn perthyn i gadeirydd y Blaid. Honnodd mai ychydig iawn o bobl leol sy’n cefnogi’r cynllun, ond ble’r oedden nhw? Buasai’n braf clywed barn wahanol, fel ambell dirfeddiannwr sydd eisoes wedi elwa ar ffermio tyrbinau. Annheg braidd oedd portreadu Dafydd Êl fel rhyw fwgan cas unig o blaid y datblygiad, ond hwyrach nad oedd neb arall yn ddigon dewr i dynnu’n groes i fyddin Myfanwy ar gamera. Trueni am y darlun unochrog felly, ond llongyfarchiadau i’r criw cynhyrchu am fathu’r teitl mwyaf bachog ar S4C ers tro byd.
