Rydyn ni i gyd wedi
cwyno am law mawr eleni. Rhoddodd y tywydd ddampar ar ein haf, difetha ambell
ddiwrnod yn Steddfod yr Urdd a chanslo sawl sioe amaethyddol leol. Ond beth ydi
ychydig o fwd ar ein sgidiau a dillad gwlyb ar y lein o gymharu â gorfod
diberfeddu’ch cartref yn sgil llifogydd? Rydyn ni i gyd wedi gwylio’r lluniau
newyddion torcalonnus o bobl yn cael eu cludo mewn cychod, a stafelloedd byw yn
drwch o laid a llaca, gan fwmial “diolch i’r drefn nad ni ydi’r rheiny” yn dawel
bach i ni’n hunain. Ond gydag un o bob chwech cartref yng Nghymru mewn perygl,
mae llai a llai ohonom yn saff rhag grym dinistriol natur…
Dechreuodd adroddiad Gwyn Loader ar gyfer Y Byd ar
Bedwar yr wythnos diwethaf wrth droed yr Wyddfa gan siarad â rhai o
drigolion diymadferth Llanberis. Yn eironig, cafodd y rhaglen ei darlledu'r
union noson pan drawyd Llanelwy yn ddifrifol. Prif fyrdwn y rhaglen oedd
ailymweld ag ardal gogledd Ceredigion chwe mis ar ôl i Ifan y glaw adael ei
farc yn fan’no, a holi rhai o’r trigolion sy’n dal i glirio, cyfri’r gost a
phoeni am bremiymau yswiriant amhosib. Roedd hanes Hefin Jones yn pwysleisio pa
mor frawychus o sydyn ddigwyddodd y cyfan. Pendwmpian yng nghadair esmwyth ei
ystafell wydr ydoedd pan deimlodd ei draed yn oeri, deffro a gweld bod pedwar
modfedd o ddŵr ar hyd a lled yr aelwyd. O’r pensiynwr 78 oed i yrrwr tacsi,
cynghorydd lleol a dyn dŵad o Lundain wedi dysgu Cymraeg, roedd pob un wedi
cael profiad a hanner - ac yn pwyntio bys at waith datblygu sylweddol ar orlifdir
‘Parc y Llyn’ yn y 1990au. Concrid lle bu caeau, gan waethygu’r sefyllfa i
ardaloedd cyfagos. I bwysleisio ofnau pobl leol, dangoswyd ffilm archif o faes
y Sioe Frenhinol dan ddŵr yn y 1950au pan gafodd ei chynnal ar safle Parc y
Llyn. Dyna’n union oedd rhybuddion trigolion Rhuthun ynglŷn â chodi stad o dai
newydd sbon ar orlifdir Glastir, a drodd yn llyn wythnos diwethaf.
Dagrau pethau ydi
nad oes neb yn fodlon hawlio’r cyfrifoldeb am waith cynnal a chadw’r ceuffosydd
a greodd lanast Llanbadarn, gyda Chyngor Ceredigion, Network Rail ac Asiantaeth
yr Amgylchedd yn cecru ymysg ei gilydd. Dyn â ŵyr beth oedd teimladau’r
trigolion o weld aelod o gabinet Cynllunio Cyngor Ceredigion yn chwerthin a
baglu ateb cwestiynau Gwyn Loader. Mae’r sinig ynof yn amau y byddai ’na fwy o
weithredu petai cartrefi’r rhai mewn grym yn troi’n Gantre’r Gwaelod…
Unwaith eto,
dangosodd newyddiadurwyr Y Byd ar Bedwar fod eu bysedd ar bỳls y genedl
wrth adrodd materion cyfoes yr wythnos. Bu sawl rhifyn cofiadwy’n ddiweddar,
gyda straeon o’r galon am alcoholiaeth ymysg y Cymry Gymraeg dosbarth canol
parchus, a chyfweliad ysgytwol ag un o drigolion Bryn Estyn - un nad oedd
eisiau iawndal na gwobr ariannol fawr fel Syr McAlpines y byd, dim ond gair o
ymddiheuriad gan dreiswyr y cartref uffernol hwnnw.
Ydi, mae’n bwysig
bod newyddiadurwyr ifanc ITV Cymru yn dal i gyflwyno ongl arall i fonopoli
newyddion y BBC.
